Karyalıydı Hekate.
Anadolulu.
Asterie ile Perses'in çocuğuydu.
Gecelerin ve karanlıkların kızıydı.
İsmi "en parlak olan" anlamına gelirdi.
Anaerkil Anadolu'nun en önemli ana tançılarından biriydi.
Ay tanrıçasıydı.
Milyonlar ona tapardı.
Yunan mitolojisine Anadolu'dan geçmişti.
Sonra ünü tüm akdenize yayıldı.
Frigler Pessinus dediler ona.
Atinalılar Minerva.
Kıbrıslılar Venüs.
Giritliler Diana.
Sicilyalılar Proserpine.
Elevsisliler Ceres.
Mısırlılar ise İsis.
Ya da Hermes.

*.  *.  *

Üç bedene sahipti.
O üç beden;  bir kadının kız çocukluğunu, anneliğini  ve anneanneliğini sembolize ederdi.
Hilal şeklindeki ay onu betimlerdi.
Elinde tuttuğu meşale aydınlığı simgelerdi.
Amerika'nın ünlü özgürlük heykeli Hekate'den esinlenmişti.
Romalı filozof Lucius Apuleius Metamorfozlar adlı eserinde şöyle anlatıyordu, Hekate'yi.
“Ben her şeyin doğal annesi, bütün öğelerin sahibesi ve yöneticisi, bütün dünyalarda insan neslini başlatan, kutsal güçlerin reisi, cehennemdeki her şeyin kraliçesi, cennette yaşayanların önde geleniyim. 
Bütün Tanrıların ve Tanrıçaların göründüğü tek biçim benim. 
Gökyüzünün gezegenleri, denizlerin bütün rüzgarları, ve cehennemin acıklı sessizliği benim irademle idare edilir. Tüm dünyada değişik biçimler, farklı gelenekler ve bir çok adlar altında anılan benim adımdır, tapınılan benim kutsal varlığımdır."

Ozan Hesiodos Thegonia’da şu mısraları yazdı onun için.
"Ölümsüzlerin saygısı büyüktür Ona,
Bütün yeryüzünde kurban kesen her ölümlü
Hekate’nin adını anar yakarışlarında.
Kimin dileğini iyi karşılarsa o tanrıça
Onun elde edemeyeceği bir şey yoktur.
Ona bütün mutlulukları vermek elindedir
Ünlü Gaia ve Uranos’un çocukları
Kendi paylarından pay vermişlerdir ona
Kim hoşuna giderse Hekate’nin
Yardım görür ondan.
Meydanlarda kalabalıklar içinde
Kimi isterse onu parlatır Hekate."

*.  *.  *

Hekate beş bin yıldan fazla bu topraklarda.
Nerede biliyor musunuz?
Muğla-Milas yolunda Yatağan’ı geçer geçmez antik Karya kenti  Stratonikeia'nın dini merkezi Lagina bölgesinde.
Bugünkü ismiyle Turgut Köyü'nde.
Ya da eskilerin dediği gibi Leyne'de.
Hekate tapınağı 5000 yıldır tüm ihtişamıyla orada.
Dünyadaki en önemli üç pagan mabetinden biri.
Her yıl yüzlerce turistin uğrak yeri.
M.Ö.81'den itibaren Lagina’da her dört yılda bir festival yapılırdı.
Bir diğer adıyla “anahtar taşıma festivali."
Binlerce insan 8,5 kilometrelik kutsal yolu katledip, Hekate tapınağının anahtarını Stratonikeia’ya götürürdü.
Anahtarı genç kızlar taşır, genç erkekler onlara eşlik ederdi.
Bu törenlerde halka para dağıtılır, bedava yiyecek, içecek ikram edilirdi.
En önemlisi de barış ve dostluk ön plandaydı.
Hekate'nin yanında savaş yoktu.
En savaşçı amazonlar bile bu tapınakta silah bırakırdı.

*.   *.  *

Bugün dünyada 300 milyondan fazla Hekate'ye inanan insan var.
İngilizler'in ünlü rock grubu Led Zeppelin üyeleri de.
Milyonları kendisine hayran bırakan Led Zeppelin'in efsane parçası "Stairway to Heaven"ı Hekate için yazdıkları biliniyor.
"Bir kadın yürüyor hepimizin tanıdığı 
beyazlar içinde parlayan ve herkese göstermek isteyen 
herşeyin nasıl altına dönüştüğünü 
ve dikkatli dinlerseniz eğer size de ulaşacaktır ezgi 
hepimiz bir ve birimiz hepimiz olduğunda 
bir kaya gibi sağlam olup yuvarlanmadığımızda 
ve bir merdiven satın alıyor cennete."
Grup üyelerinin bazıları öldükleri zaman Lagina'daki Hekate tapınağına gömülmek istediklerini bile söylemişlerdi.

*.   *.   *

Datça'lı iki sanatcı arkadaşım Zeynep Bozoglu ile Ozbilen Gokgol'ün resim sergilerini görmek için hafta sonu Stratonikeia'daydım.
Gördümlerim, dinlediklerim sevindiriciydi.
İki ören yerinde Muğla turizmi adına muazzam işler yapılıyor.
Lagina'daki Hekate Tapınağı ve kutsal yol şimdi müthiş bir proje ile yeniden hayata kazandırılacak.
Stratonikeia Kazı Heyeti Başkanı, Pamukkale Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. 
Bilal Söğüt bu amaç için ekibiyle gece gündüz çalışıyor.
Antik kentin kuzey kapısı, 8,5 kilometrelik kutsal yol, yol üzerindeki çeşmeler ve mezarlar tek tek restore ediliyor.
Arkeologlar yaz sıcağında durmaksızın ter döküyor.
Profesöründen doçentine, asistanından stajerine heyecan yüksek.
Yatağan Kaymakamı Hayrettin Çicek, Yatağan Belediye Başkanı Mustafa Toksöz, Muğla Müze Müdürü Sabiha Pazarcı çalışmalarla yakından ilgileniyor.
Onlar da heyecanlı.
Çalışmalar bittikten sonra bölge canlanacak.
Binlerce turist Stratonikeia ve Lagina'ya akacak.
Antik çağın kutsal kadını 5 bin sonra yeniden hayat bulacak.
Bölge antik çağdaki gibi paganların haç yeri olacak.
Kömür ile karalar bağlayan Yatağan insanı, Hekate'nin meşalesiyle parlayacak.
Emeği geçenlere selam olsun.