‘’Yani içerde on yıl, on beş yıl, daha da fazla hatta

Geçirilmez değil, geçirilir,kararmasın yeter ki

sol memenin altındaki cevahir!’’

Nâzım Hikmet, 1933–1934 / 1938– 1950 

yılları arasında asılsız suçlamalarla İstanbul, Ankara, Çankırı ve Bursa’da

cezaevinde kaldı. 

Yaklaşık 13 yılı bulan hapisliğinin 11 yıla yakınını 

Bursa’da geçirdi. 

O, yaklaşık 800 mahkûmun yattığı hapishaneye 

1940 Aralık’ında

“pötikareli bir çula sarılı yatak dengi, 

meşini eskimiş iki bavul, bir sepet”le geldi.

Hatta yeni yeni şiir yazan Orhan Kemâl, 

şairin gelişine şaşırdığını 

‘’Demek o da 

bizim gibi herhangi bir insandı, şiirden 

gayri şeyler, fani şeyler de düşünebilir, 

yatak dengi, bavulu, sepeti olabilirdi.”

sözleriyle aktardı anılarında.

Asla mutsuzluğa düşmedi, 

bir sarmaşık örneği yaşama tutundu.

Bursa Hapishanesi’nin öğretmeniydi de. 

Herkese bedava dilekçe yazardı. 

O dilekçeleriyle çok sayıda tutuklu yarı yarıya ceza alabiliyordu.

Hapisliklerden İbrahim Balaban’ın ressam, 

Orhan Kemâl’in de romancı olmasına katkısı yadsınamazdı.

Bursa’dan mektuplarıyla Malatya cezaevindeki 

Kemal Tahir’in yazarlığına yön

vermişti. 

Yine Bursa’da eşini düşünmeye ayırarak, “Gece 21.00-

22.00 Şiirleri”ni, Piraye’ye şiirlerini göndermişti. 

Yazar Güney Özkılınç, ‘’Nâzım'ın Bursa Yılları" 

çalışmasında ozanın şiirlerinin, Güney Amerika kıtasına kadar ulaştığını, Ekvator’da içinde dünyaca ünlü 12 şairin bulunduğu bir antolojiye girmeyi de başardığını yazar ve ekler;

‘’Memleketimden İnsan Manzaraları da Bursa Hapishanesi’nde yazılan dev bir eserdi. 

Zindanın kalın duvarları, onun şiirlerinin dışarı çıkmasını ve çeşitli dillere çevrilmesini engelleyememişti!..’’

Ve Bursa’da bundan 75 yıl önce yazılmış 

"Bursalı" bir Nâzım şiirinden dizeler;

‘’Ve zeytin devşirilmekte…

Bir yandan kışa girilmekte,

bir yandan bahar fidelerine yer açılıyor.

Bense hasretinle dolu

Ve büyük yolculukların sabırsızlığıyla yüklü

Yatıyorum demirli bir şilep gibi Bursa’da’’

* * * *

O dönemde Cahit Sıtkı Tarancı da ‘’Abi’’ dediği

Nâzım’a bir şiir adar; 

adı ‘’Bir Şey’’ dir!

Bir dost aracılığıyla da elden Nâzım‘a yollar.

Daktilo edilmiş bu şiirden de bir bölüm alıntılayalım;

‘’Bir şey daha var yürekler acısı/ utandırır 

insanı düşündürür/Öylesine başka kalp 

ağrısı alır /beni ta Bursa’ya götürür/

Yeşil Bursa’da konuk bir garip kuş 

otur denmiş oracıkta oturmuş/ta 

yüreğinden bir türkü tutturmuş/ 

ne güzel şey dünyada hür olmak hür/ 

Benerci, Jokond, varanüç, Bedrettin/hey

Kahbe felek ne oyunlar ettin/

En yavuz evladı bu milletin/Nazım 

Ağbey hapislerde çürür’’

* * * *

Nâzım şiiri okur, ancak bazı 

sözcüklerden rahatsız olmuştur.

‘’Bir garip kuş’’, ‘’otur denmiş oracıkta 

oturmuş’’, ‘’hapislerde çürür’’ gibi sözlere tepkilidir.

Kızmıştır. 

Kendisine gönderilen

daktiloyla yazılmış Cahit Sıtkı şiirinin 

altına el yazısıyla ünlü ‘’Yatar Bursa 

Kalesi’nde’’yi cevap olarak -el yazısıyla ve N.H.Ran imzasıyla-

kaleme alır;

‘’Sevdalınız komünisttir/ on yıldan beri hapistir,

yatar Bursa kalesinde/ Hapis amma, zincirini 

kırmış yatar/en álá bir mertebeye ermiş yatar/

yatar Bursa kalesinde/Memleket 

toprağındadır kökü/Bedreddin gibi taşır yükü/ 

yatar Bursa kalesinde/Yüreği delinip batmadan,

şarkısı tükenip bitmeden/cennetini kaybetmeden,

yatar Bursa kalesinde.’’

(Tarancı ve Nazım şiirinin bulunduğu sayfayı

Piraye Hanım arşivinde Yeşim Bilge bulmuş 

ve Sözcükler Dergisi’ne göndermiştir.)

Nâzım Hikmet de Cahit Sıtkı da, yaşamı 

ciddiye alandır, 

tepeden tırnağa Türkiye’dir... 

* * * *

Bir hasretlik türküsü ‘’Büyük Şair’’ Nâzım, 118 yaşında bugün.

Onu bir Cahit Sıtkı’yla olan anısıyla andık, 

bir de şu dizeleriyle;

‘’yapraklara dallara/Yeşillere allara/Nice nice 

yıllara Nâzım/ Nice nice yıllara/ Yaprak dala al 

yeşile yaraşır/ Gayri bundan sonra / Vermem seni ellere!’’

#NâzımHikmet118Yaşında